Święta wiosenne

Innym ważnym punktem kalendarza dawnych Słowian było Stado, przypadające w okolicach maja, związane zapewne z kultem płodności. W czasie Stada urządzano igrzyska ku czci bogów. Było to radosne święto, które wiązało się z wieloma ludycznymi zwyczajami. Wierzono w to, że pora Stada była czasem, kiedy wiosna była już w pełni rozkwitu, stąd też należało możliwie najgłośniej celebrować tryumf rozkwitającej przyrody. Dawne świętowanie tego momentu roku było na tyle ważne, że na terenach Rosji świętowano go ok. tygodnia, stąd też czas ten nazywano rusałczym tygodniem.

Kontynuacją słowiańskiego Stada są ludowe Zielone Świątki, które przetrwały po dziś dzień. Gdzieniegdzie wciąż można spotkać się ze zwyczajem tzw. majenia ścian – przystrajania domów, bram i obejść zielonymi gałęziami. Wszystko w tym czasie dobrze jest ozdobić gałęziami bądź kwiatami. Dla lepszego efektu wszelkie powierzchnie można też dodatkowo wyścielić tzw. kalmusowym zielem, czyli po prostu tatarakiem. Niektórzy nawet stawiają w tym czasie w obejściu całe młode brzózki. Wszystko po to, by zapewnić sobie urodzaj i ochronić się przed działaniem demonów wodnych, które odpowiadały m. in. za wegetację.

Z czasem z bogatych obchodów przetrwało już tylko majenie, jednak warto zwrócić uwagę na to, że w kulturze ludowej na przestrzeni lat zostało odnotowanych wiele ciekawych zielonoświątkowych zwyczajów. Palono w tym czasie na wzgórzach leśnych i polanach wielkie ogniska, które zwano palinockami bądź sobótkami (podobnie jak ognie rozpalane w innym terminie). Pasterze obchodzili z pochodniami swe hodowle i pola, by głosić formuły magiczne, np. „Opal Boże moje zboże, sąsiadowi jako możesz!”. Pomimo zwracania się do chrześcijańskiego bóstwa, trudno nie dostrzec wyraźnie pogańskich znamion tej prośby.

Ze względu na swe pogańskie korzenie zwyczaj Zielonych Świątków był przez długie lata krytykowany przez zwierzchników Kościoła, którzy powoływali się nawet na racjonalne argumenty, zwracając uwagę na to, że rytuały tzw. majenia niszczą przyrodę. Na nic się to jednak zdało, przez co dziś obchody zbliżone do dawnego Stada pokrywają się z kościelnym świętem Zesłania Ducha Świętego. Pasterze wyprawiali głośne i obfite uczty, na której bawiła się młodzież wiejska obojga płci. Już w 1408 r. synod krakowski groził piekłem tym, którzy czas przeznaczony na nabożeństwo i modlitwę woleli przeznaczać na niemoralne tańce i zabawy przy ogniskach. Pomimo tego, tradycja ta zdołała przetrwać aż do połowy XX w., a w niektórych regionach nawet i dłużej. Cóż, nic w tym dziwnego. Przychylność natury w tej porze roku wręcz nastraja do radości i świętowania.