MARZEC
(Brzezień)
1-9 marca: Jaskółka
Wiosenne nawoływania (modły do wiosny, przywoływanie ptaków, przewidywanie pogody na nowy god)). Jaskółka jest dalej mocno zakorzenionym w świadomości ludności wiejskiej symbolem. Jaskółka lata nisko – będzie padać. Gniazda jaskółki w domostwie to zapewnienie dobrobytu. Początek wiosny jest nierozerwalnie związany z tymi sympatycznymi ptakami, wieloma bo w końcu wiosny nie czyni. 1 marca jest początkiem wezwań wiosny, przyzywania ptaków do powrotu, przewidywania pogody oraz zostawiania na ziemi symboli solarnych w celu przyciągnięcia słońca. Początek wezwań wiosny.
9 marca: Wiosenny Nowy Rok (Szczodry Wieczór, Święto Matki Ziemi)
Dzień ten był pełen wzywania wiosny i modłów o urodzaj. Przewidywano także pogodę na lato: ładna pogoda oznaczać miała ciepłe lato, śnieg – urodzaj, ciepły wiatr – lato mokre, a wiatr północny – lato chłodne.
13-20 marca: Wiosenny Tydzień Jarowita
Nasi słowiańscy przodkowie śpiewali pieśni pochwalne, czyścili chaty, czcili wodę, palili stosy na wzgórzach i malowali jaja, by celebrować odradzające się życie.
16 marca: Wierzbica (Pasieka Wiosenna)
Oświęcenie wierzby, Pradrzewa Wszechświata. Chłostanie gałązką wierzby uważane było za magiczny sposób życzenia zdrowia. Oświęcano również pasieki, zanosząc modły o zdrowie i miododajność pszczół.
17/18 marca: Święto Dadźboga-Dażboga – Wiosenne Zrównanie Dnia Z Nocą
Modły do Dadźboga wiążące się z korowodami dziewcząt.
20 marca: Nawski Wielki Dzień
Na ziemie przybywają dusze zmarłych, czyli nawie. Przed wschodem słońca ludzie kąpią się w rzekach lub symbolicznie oblewają wodą, co dawać ma moc i zdrowie.
20-26 marca: Wielka Bitwa Niebieska – Światła i Ciemności, Dziady Wiosenne
„My w Starosłowiańskiej Świątyni Światła Świata (tak samo jak Związek Słowiańska Wiara) w tych dniach 20 do 26 marca obchodzimy owo wielkie Święto związane z Wielką Bitwą Niebieską – Światła i Ciemności – w której uczestniczą wszystkie siły Wszechświata i wszystkie Siły Przyrody naszej Matki Ziemi stając przeciw sobie – w RÓWNEJ Walce po stronie Czarnej Bedriczki (Biedronki – Czarnej z czerwonymi kropkami lub Czarnej Krowy, Czarnego Byka) lub Białej Krowy (Bożej Krówki – Czerwonej z czarnymi kropkami, albo Białego Byka). W tych dniach obie te siły, Światła i Ciemności, toczą bitwę o panowanie nad Światem Ziemskim i Niebieskim.”
Na pamiątkę Zerwania przez Boga Bogów (Swąta-Światowida) Wiechcia z Wierszby, zasadzenia sporów-wzrostów na Równi przez Kauków (Czarnogłowa i Białobogę) i ponownego zerwania w Ostatnim Dniu Pierwszym Świata, każdej wiosny, czyli z początkiem każdego nowego godu-roku, we wszej Słowiańszczyźnie czcząc wielkie święto odbywa się obrzęd zwany Budziami. Poprzedza on Wielką Noc Bitwy dwóch wcieleń Bożego Światła (Białej i Czarnej Krowy, lub Białego i Czarnego Byka) oraz Śmigus-Dyngus (Dagus).
Przed owym świętem zrywa się z wierzb nabrzmiałe gałęzie i wkłada w domach do żywej wody przyniesionej ze świętych źródeł. Kiedy na Wielki Dzień okryją się baziami (budziami) ludzie uderzają się nawzajem pękami gałązek, tak jak Swąt czynił to Wiechciem, a następnie polewają się świętą wodą. Każdy spożywa wtedy po jednej bazi (budzi, buzi) i po jednym jajku-kraszance. Całe owo święto to Święto Świtu, czyli zakończenia Dzieła przez Boga Bogów. W święto to buduje się również okazałe Wiechy, na pamiątkę Wiechcia zerwanego przez Swąta. Wiechą też wieńczy się każde skończone dzieło rąk ludzkich, a szczególnie trudną budowlę. Dotknięcie w poranek Wielkiego Dnia budziami-koszkami daje człowiekowi nowe siły, jest pamiątką Zerywanów i budzi ludzi do życia wraz z całym odradzającym się, po długim zimowym śnie, światem Przyrody.
Następnego dnia po Wielkiej Nocy topi się w nurtach wód Kostromę lub Marzannę i urządza wielkie pochody dookoła wiosek i grodów oraz wszczyna wielkie igry wiosenne. Sześć dni trwa owo święto – największe ze wszystkich słowiańskich świąt.
Święto Rady-Zboży jest obchodzone na wiosnę razem z Dziadami Wiosennymi i nazywane Radunicą.
21 marca: Jare Święto. Początek Słowiańskiego Roku
Początek każdego agrarnego kalendarza. Równonoc. Jest to święto przypadające na równonoc wiosenną. Poświęcone było szczególnie bogowi Rodowi i Matce Ziemi. Wszystkie obrzędy związane z tym świętem miały przynieść dostatek w rozpoczynającym się z wiosną roku, a także wyprosić u bogów pomyślność w nadchodzących pracach polowych.
Jare Święto (pierwszy dzień wiosny), również Święto Jaryły, Jare Gody – święto obchodzone w czasie równonocy wiosennej (21 marca) lub w pierwszą niedzielę po równonocnej pełni Księżyca, odwołujące się do z symbolicznego przepędzenia zimy, a także powitania i przyjęcie wiosny, oraz związanych z tym obrzędów magicznych (znanych z przedchrześcijańskiej kultury ludowej Słowian) – takich jak topienie Marzanny lub malowanie jajek – mających wnieść do domostw energię i radość życia oraz mających zapewnić urodzaj i powodzenie na cały nowy rozpoczynający się wiosną rok wegetacyjny. Dla rodzimowierców słowiańskich święto poświęcone szczególnie Matce Ziemi oraz związane z postacią bóstwa Jaryły. Święto ku czci odradzającego się życia (nawiązuję do świątecznego cyklu pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny, sięgającego czasów pogańskich – p. analogicznie Maslenica)
Najbardziej powszechnym zwyczajem było w tym dniu topienie lub palenie słomianej kukły zwanej Marzanną (Marzanna, Marena lub Mara – Córka Czarnogłowa i Białobogi. Sprowadza starość i rządzi wszystkim co się ze starością wiąże, a zwłaszcza zapominaniem o rzeczach i sprawach jak też zapominaniem o ludziach starych i pogrążaniem ich w samotności. Powoduje rozkład i powolne obumieranie, ale nie śmierć. Stan jaki wywołuje to martwota, zamieranie i marnienie. Bogini Morana-Marzanna, Marza, Mora, Królowa Śniegu – Pani Starości i Zapomnienia, Władczyni Niemocy i Pani Rozkładu).
Po przepędzeniu w ten sposób zimy następowało uroczyste powitanie wiosny. Rozpalano ogniska, szukano wierzbowych gałązek pokrytych baziami, malowano jajka symbol płodności i budzącego się życia. Po wieczornej uczcie zakopywano resztki jedzenia, aby w ten sposób zwiększyć płodność ziemi. W niektórych regionach kończono uroczystości barwnym korowodem, który miał przyspieszyć nadejście pierwszej burzy, wierzono bowiem, że do prac polowych można przystąpić dopiero wtedy gdy Perun połączy się z Matką Ziemią. Dzień po Jarym Święcie obchodzono Śmigus-Dyngus. Bito się wówczas wierzbowymi witkami i oblewano wodą. Było to symboliczne oczyszczanie z brudu i chorób przed nadchodzącą wiosną.
Ostara – pogańskie święto, tzw. sabat mniejszy, obchodzony 21 marca, związany z radosnym momentem zrównania dnia i nocy. Ostara wyznacza początek wiosny. Symboliczny moment kiedy dzień (światło) wygrywa z nocą (ciemnością) jest początkiem okresu radości, płodności i rozmnażania się. Tradycyjnym symbolem tego dnia jest jajko, które symbolizuje odrodzenie i powstanie nowego życia. Tradycja ta została przejęta przez chrześcijaństwo i jajko jest także symbolem związanym z Wielkanocą, która ma miejsce w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.
22 marca: to pradawny Dzień Kobiet
Dzień wiosny, dzień Słowiańskiej Bogini Wiesty-Westy, kobiece święto.
Pierwsza niedziela po wiosennym zrównaniu dnia z nocą: Wielki Dzień (Pierwszy Dzień Wiosny). Święto przebudzenia się przyrody i narodzin nowego cyklu życia. Topienie Marzanny, malowanie jajek (symboli odradzania się życia) oraz modły do Dadźboga-Dażboga.
23 marca (okolice 23 marca): Konopielka –Poniedziałek po Wielkimdniu (Wołoczilne)
Chłopcy chodzą po chatach, oblewając wodą dziewczęta. Te z kolei obdarowują ich pisankami.
25 marca (okolice 25 marca): Święto Wiosny
Przebudzenie Ziemi. Rozpalanie ognisk (ogrzewanie ziemi) i skakanie przez nie celem oczyszczenia, wrzucanie do rzek ofiar z chleba.
26 marca: Wielkie Święto Peruna
Oświęcenie ziarna i rozpoczęcie zasiewów. Oczekiwanie na pierwszą wiosenną burzę.
KWIECIEŃ
(Kweteń, Trawień, Łżykwiat, Mały Maj, Maik, Cwietień)
11 kwietnia: Wodnik Wiosenny
Składanie ofiar wodnikom, by nie zatapiały ludzkich siedzib.
15 kwietnia: Święto Jarowita
Tańce, pieśni i zabawa (rytualne tarzanie się po ziemi). Jest to święto mężczyzn – składanie ofiar z kogutów, palenie ognisk i spryskiwanie ich rytualnym piwem. W obrzędach nie mogą brać udziału kobiety. Męskie święto np. tarzanie się w błocie, taplanie się w błocie.
20-26 kwietnia: Święto Drzew, Zielone Świątki
Jedni obchodzili je w terminie związanym z kalendarzem księżycowym (20 – 26 marca, 20-26 kwietnia) a inni w terminie świeższym – z kalendarza słonecznego na równonoc słoneczną – 21 marca i na koniec miesiąca słonecznego – 30 kwietnia. Gaik-Maik, Nowe Latko, Zielone Świątki (czyli Święto Zielonych Bogów – Bogów Boru – Borany-Leszy i Leszego-Borowiła oraz dwugłowych, dwupłciowych Bogów Kiru Wiosny – Jaruny-Jaryły, Jarowita czyli inaczej Gaji-Gaika, albo Majuny-Maika, około 20- 26 kwietnia.
22 kwietnia: Wielka Mokosz
Święto, podczas którego dziewczęta modlą się do Mokosz i składają jej ofiary z białych kogutów. Dorosłe niewiasty śpiewają pieśni, tańczą i urządzają korowody.
23 kwietnia (łżywkiata-trawień): Święto Peruna, Perkuna
Święto Boga burzy. W tym dniu obchodzono pola i na roli spożywano obrzędowe ciasto „pieróg” Ponieważ było to święto boga burzy i dawcy życiodajnej wody, więc pomyślnym znakiem, wróżącym dobre plony, był w tym dniu deszcz, a jeszcze lepiej burza. Po wprowadzeniu katolicyzmu Peruna czczono nadal jako św Jerzego na Rusi i św. Wojciecha w Polsce.
27 kwietnia: Święto Jaryły
Obchody wiosennego święta w dniu 27 kwietnia, w trakcie którego jadący na białym koniu młodzieniec lub dziewczyna odgrywali rolę Jaryły, poświadczone są na Białorusi jeszcze w połowie XIX wieku.
Jaryło jest bogiem wiosny i wegetacji, uważanym niekiedy za hipostazę Jarowita. Rodzi się wraz z końcem zimy i początkiem wiosny, by umrzeć wraz z nadejściem lata i narodzić się ponownie za rok. W ostatnich dniach czerwca urządzany jest symboliczny pogrzeb Jaryły, w trakcie którego symbolizująca go kukła jest rozrywana bądź chowana w grobie.
30 kwietnia: Święto Welesa
Składanie ofiar Welesowi, wypędzanie bydła na pastwiska.
MAJ
(Wielki Kweteń, Rosień, Rosnyak, Wielki Maj)
1 maja: Święto Wesny (Wiosny). Żywia – Święto zieleni i życia
W ziemię wkopywano zielone drzewko, które dekorowano wstążkami. Wesnę przedstawiała młoda dziewczyna, na której skroni umieszczano zielony wieniec. Strój dziewczyny przybiera się gałązkami bzu. Śpiewano piosenki (wiośnianki) i tańczono wokół drzewka. Śladowymi pozostałościami po tym święcie są majówki oraz gra w zielone, która polegała na tym, że dziewczyna i chłopak umawiali się, że będą przez cały maj nosić coś zielonego. Ceną za roztargnienie i zapomnienie był całus.
2-11 maja: Tydzień Rusalny (Rusalia)
Kobiety zawieszają na przybrzeżnych drzewach kawałki płótna dla rusałek, dziewczęta wiją dla nich wianki, a następnie wrzucają je do wody.
2 maj: święto Świętego Gaju
Początek zieleni. Organizowano wtedy huczne uczty.
11 maja: Zielnik
Zbiory ziół leczniczych, rytualne spożywanie posiłków w lasach i na polach. Plecenie wieńców i ozdabianie zielenią chat.
20-26 maja – Święto Rodnej Pani, Kwietnej Matki, Bogini Przyrody. Święto Rodów, Rusalia-Rodżanica (Święto Rodżany, Święto Różane, Rozalia, Rasalia, Rosaria, Radunica, Kołożary, Caluszari). Rusalia to wbrew pozorom nie jest święto głównie Rusałek – to święto wielu bóstw płodności – także oczywiście Kraszeniów-Dziwieniów (Kraszenia-Dziwienia-Kupały, Krasy-Dziewanny, Krasatiny-Krasopani i Zielji-Dzieliji-Ziewuny-Dzidzileli) – Święto Kwiatów (Krasatina, Rusałki ), Święto Wód (Wąda, Wodo-Uden-Wodan, Wodyca i Wodnik) i Święto Sporów – Bogów Mnożności (Rosza, Spor-Spas/Złotowąs/Złoty Dziad, Sporzycha-Średcza/Złotowłosa/Złota Baba, Wołos/Rogal – Pan Bydła). Więcej o tym święcie.
Rusalia to wbrew pozorom nie jest święto głównie Rusałek – to święto wielu bóstw płodności – także oczywiście Kraszeniów-Dziwieniów (Kraszenia-Dziwienia-Kupały, Krasy-Dziewanny, Krasatiny i Dzieliji-Ziewuny-Dzidzileli) – Święto Kwiatów (Krasatina, Rusłaki ), Święto Wód (Wodnica i Wodnik) i Święto Sporów – Bogów Mnożności (Rosza, Spor-Spas, Sporzycha-Średcza, Wołos – Pan Bydła).
27 maja: Zielone Świątki
Święto wiosny któremu towarzyszyły zwyczaje związane z siłą drzew, zielonych gałęzi Brzozy czy tataraku i wszelkiej płodności. Święte Drzewo: Brzoza, Tatarak, Obyczaje to Wodzenie Kusta, Prowadzenie Królewny (bogini Urodzaju, Urody , Obrodzenia). Potrawy: Pieczono ciasta jak na Wielkanoc (Święta Jare) Wybierano najpiękniejsza kobietę dziewice z otoczenia i przystrajano w gałązki Brzozy, Klonu i Tataraku tak by jak najbardziej upodobniła się do uosobnienia życiodajnej mocy przyrody (czyli bogini) płodności i urodzaju. Odwiedzała domostwa na zasadzie kolędy i kończono wielka uczta pod Świętym Drzewem lub jakiejś gospodzie.
CZERWIEC
(Czerweń, Kreseń, Kraśnik, Izok)
15 czerwca: Świętowit Letni
Wznoszenie modłów do Świętowita o obfite plony.
20-26 czerwca – Wielka Bitwa Niebieska – Światła i Ciemności
20-22 czerwca: Noc Kupały (Słońcakres)
Sobótka, Palinocka, Kupałnocka (w zależności od regionu). Pierwszy dzień lata. Święto obchodzone ku czci ognia, poświęcone Dadźbogowi. Zabawy w lasach i nad rzekami, skakanie przez ogień, puszczanie wianków na wodę, poszukiwanie kwiatu paproci. Łączenie się w pary, szczęśliwy czas poczynania dzieci. Święto Kupały, czyli Sobótki zostało później zawłaszczone przez chrześcijan jako noc świętego Jana… Powszechnie wierzono, że osoby czynnie uczestniczące w obrzędach i uroczystościach Kupalnej Nocy, przez cały rok będą żyły w dostatku i szczęściu.
22 czerwca: Noc Świętorujańską
