Radość naRODzin

W życiu Słowianina jednym z najradośniejszych momentów były narodziny dziecka. Ta piękna chwila była okazją do świętowania, a także podziękowania Bogom za nowego członka rodziny. Wiązało się to ze specjalnym obrzędem. Niemowlę kładziono na ziemi, by rodzic mógł je podnieść, a nstępnie głośno obwieścić, że to jego syn czy córka i pocałować. W ten sposób oficjalnie przyjmowano maluszka do grona członków rodziny. Później przychodził czas na pierwszą rytualną kąpiel. Do miski z wodą wkładano jajko i węgielek, a dziecko przemywano słomą. Jeśli narodziła się dziewczynka, do wody wkładano też ziele Dziewanny, by była urodziwa i wysoka. Dla chłopca wkładano żołędzie, by zapewnić mu płodność i siłę. Po pierwszej kąpieli niemowlaka zawijano w pieluszki, a pod głowę kładziono ziele bożego drzewka, barwinek i kopytnik, by zapewnić mu ochronę przed złymi duchami. Nadawano też dziecku imię, związane z przyrodą, żeby żadne złe duchy nie mogły go porwać ani skrzywdzić. Wyprawiano też obrzędową ucztę, cieszono się i składano ofiary dla Roda i Rodzanic.

Rod i Rodzanice

Rod, jako Bóg opiekujący się rodziną i całą społecznością patronował każdym narodzinom. W tym szczególnym dniu składano mu ofiarę z chleba, sera i miodu, by mu podziękować. Jego towarzyszkami były Rodzanice, inaczej narecznice (czyli „określające”), sudiczki lub sudjenice („wieszczące”). Były to trzy kobiety, czasami nagie lub ubrane w stroje ludowe. Najczęściej jednak były niewidzialne. Miały mieszkać w Pałacu Słońca na końcu świata. Ich zadaniem była opieka nad kobietami w ciaży, a po narodzinach dziecka wyznaczenie jego losu. Możliwe, że każda z nich była odpowiedzialna za inną część życia człowieka, jego młodość, wiek średni i starość. W nocy Rodzanice pojawiały się nad kołyską maleństwa, żeby naznaczyć je na główce niewidocznym znakiem. Jeśli zostawiono im w ofierze kaszę czy pieniądze, wiły dziecku szczęśliwą, jasną i długą nić losu, sprawiając, że takie też miało być jego przyszłe życie. Pojawiały się też podczas postrzyżyn czy kosoplecin, na które również przybywały wraz z Rodem. Wtedy składano im w ofierze kosmyk włosów.

Dola

Bóstwem, związanym z narodzinami dziecka była też Dola. Wierzono, że jest to duch, opiekujący się daną osobą, jego los i przeznaczenie. Miała towarzyszyć człowiekowi od urodzenia do zgonu. Niewidzialna zazwyczaj Dola mogła przybrać postać kobiety, mężczyzny, kota, psa lub myszy, by coś przekazać, lub przed czymś ostrzec. Dla niej wyprawiano kolację, by była przychylna, inaczej można było popaść w niedolę. Dola mogła mieć też różny charakter od swojego właściciela i być nieco złośliwa, co mogło skutkować problemami w życiu. Słowianie mieli do Doli różne podejście – jedni uważali, że jest dziedziczona po swych przodkach, inni – że każdy ma tylko swoją. Nie wiadomo, skąd wziął się jej kult, możliwe, że powstał z kultu Mokoszy czy Perperuny.

Ochrona przed złymi duchami

Dziecko zaraz po narodzinach było narażone na porwanie lub szkodę złych duchów. Malucha mogła porwać lub podmienić Mamuna – demon, przyjmujący postać bardzo owłosionej kobiety z długimi piersiami. Wierzono, że istota ta powstaje, kiedy kobieta w ciąży lub w trakcie połogu umrze. Zabierając dziecko czasami zostawiała na jego miejsce swoje – Podmieńca. Sprawiał on bardzo dużo kłopotu, strasznie krzyczał, przeskadzał domownikom, potrafił też opróżnić nawet całą spiżarnię. By uchronić malucha przed tym demonem zawiązywano mu na rączce czerwoną wstążkę ( który to zwyczaj zachował się do dziś ), zakładano czerwoną czapeczkę a także unikano księżycowego światła. By inne złe duchy nie miały do dziecka dostępu do kołyski wkładano też ostre narzędzia, czosnek i magiczne zioła.

Od tego czasu dziecię przebywało głównie z matką, bawiąc się i figlując. Następnym ważnym momentem w jego życiu były dopiero postrzyżyny lub kosopleciny, kiedy to stawało się ono panną lub kawalerem, wkraczającym w świat dorosłości.