Dawid Szołomowicz – Przeprowadzono pierwszy spis genetyczny ludów tubylczych byłego ZSRR (Sputnik)

Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie „Nature Ecology & Evolution”.

Znaleźliśmy nie tylko korytarze, ale też bariery przeszkadzające w migracji. Niektóre z nich oddzielają historyczne grupy ludności od siebie, podczas gdy inne, takie jak Główny Grzbiet Kaukaski, zostały w określony sposób ukształtowane przez krajobraz geograficzny – powiedział Oleg Bałanowski z Instytutu Genetyki Ogólnej Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.

W ostatnich latach zarówno rosyjscy, jak i zagraniczni genetycy zaczęli aktywnie interesować się tym, w jaki sposób w przeszłości było zasiedlane terytorium Rosji i związanych z nią krajów oraz jakie niezwykłe cechy wyróżniały liczne niewielkie i odizolowane ludy tubylcze zamieszkujące tereny górskie lub daleką północ.

Przede wszystkim okazało się, że genetyczna „granica” między narodami Kaukazu w epoce kamiennej przebiegała nie wzdłuż najwyższych i trudnych do przebycia grzbietów, jak ma to miejsce obecnie, a wzdłuż linii oddzielających rosyjskie stepy od górskich ekosystemów. Ponadto naukowcy odkryli nieoczekiwane powiązania między przodkami Indian i ludów Syberii a mieszkańcami północno-zachodniej części Kaukazu. Ich kultury nie wskazywały na to.

W swojej nowej pracy Bałanowski i jego koledzy prześledzili podobne powiązania nie między poszczególnymi narodami lub regionami Rosji albo byłego Związku Radzieckiego, a faktycznie wśród wszystkich autochtonicznych i rdzennych grup ludności żyjących na obszarze północnej Eurazji, począwszy od rosyjskiego regionu polarnego i kończąc na pustyniach Uzbekistanu.W sumie naukowcy pobrali i przeanalizowali próbki DNA około ośmiuset osób z dziewięciu krajów byłego ZSRR, którzy należą do 72 oficjalnie uznanych lub nieoficjalnych grup etnicznych.

Genetycy porównali je nie tylko między sobą, ale też z próbkami starożytnych genomów pozyskanych z kości ludzi, którzy zamieszkiwali wokół wioski Botai w Kazachstanie. Historycy uważają, że ci ludzie jako pierwsi udomowili konie, które przetrwały do naszych czasów i są nazywane konikiem Przewalskiego.

Porównanie tak dużego i heterogenicznego zestawu genomów, jak poinformowała służba prasowa Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego, było możliwe dzięki programowi stworzonemu w murach Uniwersytetu Moskiewskiego. Pozwoliło to naukowcom „powiązać” pewne zestawy mutacji z punktami na mapie Rosji i krajów sąsiednich oraz śledzić migrację ich nosicieli, a także ich kontakty z innymi narodami.

Okazało się, że wszystkie narody byłego ZSRR można połączyć w trzy duże grupy niezwiązane z położeniem geograficznym, ale z naturalną strefą klimatyczną, w której one żyły. Na przykład, ludy północy, które zamieszkiwały tajgę lub tundrę, były bliżej siebie niż mieszkańcy wilgotnych stepów i lasów albo mieszkańcy suchych południowych stepów.

Ponadto genomy w każdym takim „pasie klimatycznym” posiadały cechy typowe zarówno dla „zachodniego”, jak i „wschodniego” odchylenia DNA, przy czym ich udział jest uzależniony od położenia geograficznego ich siedlisk. Naukowcy przypuszczają, że świadczy to o tym, iż te trzy duże grupy ludzi mogły swobodnie migrować wzdłuż tych szerokości geograficznych, w których żyli.

Co więcej, naukowcy odkryli kilka dużych barier, które przeszkadzały w przemieszczaniu się starożytnym mieszkańcom byłego Związku Radzieckiego i ich kontaktom z innymi narodami. Oprócz Kaukazu, analogiczna bariera oddzielała północną i południową część Syberii Wschodniej, a także Ałtaj od północnych regionów późniejszej Rosji.Podobne porównania – jak twierdzą naukowcy – pozwoliły na odkrycie „rodowodu” tajemniczej kultury Botai i zrozumienie, które narody mogą być jej potomkami. Przede wszystkim okazało się, że byli oni bliskimi krewnymi „północnych Eurazjatów”, których szczątki odnaleziono jeszcze w czasach radzieckich pod Irkuckiem i Woroneżem.

Ich najbliższymi potomkami byli przedstawiciele tzw. kultury okuniewskiej, plemion koczowniczo-pasterskich, które zamieszkiwały Chakasję i Kraj Krasnojarski około czterech tysięcy lat temu. Co ciekawe, ich potomkowie zniknęli z powierzchni ziemi w kolejnych latach. Naukowcy uważają, że jest to związane z tym, że tę część Kazachstanu stale zasiedlały różne ludy, które okresowo migrowały tam ze wschodu lub zachodu.Johannes Krause powiedział, że genetycy mają nadzieję, że w niedalekiej przyszłości będą mieli okazję zbadać genomy pozostałych rdzennych ludów Syberii i innych trudno dostępnych obszarów byłego Związku Radzieckiego. Umożliwi im to sprecyzowanie tych map i zrozumienie tego, skąd pojawiły się ludy Ałtaju i jaką rolę mogły odgrywać w ich edukacji grupy ludzi z Dalekiego Wschodu.

Dawid Szołomowicz – Sputnik