Noc Kupały – słowiańskie święto miłości, ognia i wody

Noc Kupały, znana również jako Sobótka, Kupalnocka czy Święto Kresu, to jedno z najważniejszych i najbardziej malowniczych świąt słowiańskich, obchodzone w najkrótszą noc roku – z 21 na 22 czerwca, podczas letniego przesilenia Słońca. To czas magii, miłości, płodności i celebrowania bliskości ze wspólnotą.

Noc Kupały. Fot. 123rf.com/ chinnna

Symbolika i żywioły

Noc Kupały poświęcona jest przede wszystkim żywiołom wody i ognia – oba uznawano za mające szczególną moc oczyszczającą i ochronną. Wierzono, że uczestnictwo w obrzędach tej nocy zapewnia szczęście, zdrowie i dostatek na cały rok.

Obrzędy i zwyczaje

Ogniska i skoki przez ogień
Po zachodzie słońca rozpalano ogniska na wzgórzach i nad rzekami. Wokół nich tańczono, śpiewano, a młodzi – trzymając się za ręce – przeskakiwali przez płomienie. Skok przez ogień miał oczyszczać, chronić przed złem i nieszczęściem, a także zapewniać płodność i pomyślność.

Kąpiele i rytuały wodne
Wspólne kąpiele w rzekach czy jeziorach miały oczyszczać z chorób i grzechów oraz zapewniać urodę i zdrowie. Wierzono, że nocna kąpiel gwarantuje ochronę przed demonami i zapewnia wdzięk na cały rok.

Puszczanie wianków
Jednym z najbardziej romantycznych zwyczajów było puszczanie na wodę wianków uplecionych przez niezamężne dziewczęta. Każdy wianek miał być solidny, by nie zatonął i popłynął z nurtem do ukochanego. Mężczyźni czekali na brzegu, by wyłowić wybrany wianek – ten gest mógł być początkiem nowego związku, bez ingerencji starszyzny czy swatów.

Wróżby miłosne
Dziewczęta wróżyły sobie z kwiatów, ziół i wody, a los puszczonych na wodę wianków miał przepowiadać przyszłość w miłości. Jeśli wianek odpłynął daleko – oznaczało to długi okres panieństwa, jeśli zatonął – staropanieństwo.

Poszukiwanie kwiatu paproci
Pary, które połączyła tej nocy magia, udawały się do lasu w poszukiwaniu legendarnego kwiatu paproci. Znalezienie go miało zapewnić szczęście, bogactwo i dostatek. Choć nikt nigdy nie widział tego kwiatu, jego poszukiwanie stało się nieodłącznym elementem obchodów.

Inscenizacja obrzędów słowiańskich (Kijów, 2018 r.) Fot. 123rf.com/ Oleksandr Prykhodko

Noc Kupały a Noc Świętojańska

Noc Kupały często bywa mylona z Nocą Świętojańską. Ta druga przypada z 23 na 24 czerwca i jest już chrześcijańską wersją święta, obchodzoną w wigilię św. Jana Chrzciciela. Współcześnie wiele zwyczajów się przenika, ale korzenie Nocy Kupały są wyraźnie pogańskie i związane z kultem przyrody oraz sił witalnych.

Współczesne obchody

Dziś Noc Kupały wciąż inspiruje – organizowane są festiwale, ogniska, pokazy puszczania wianków i koncerty. Często nazywana jest „słowiańskimi walentynkami”, choć to określenie nie oddaje całego bogactwa i symboliki tego święta6. Rodzimy Kościół Polski oraz różne wspólnoty rodzimowiercze co roku celebrują Noc Kupały, podkreślając jej duchowy i wspólnotowy wymiar.

Noc Kupały to czas, gdy granica między światem ludzi a światem duchów staje się cienka, a magia, miłość i natura splatają się w jedno.

Najważniejsze zwyczaje Nocy Kupały

• Rozpalanie ognisk i skoki przez płomienie

• Puszczanie wianków na wodzie

• Wspólne tańce i śpiewy

• Rytualne kąpiele

• Wróżby miłosne

• Poszukiwanie kwiatu paproci

• Ozdabianie domów i siebie ziołami oraz kwiatami

Noc Kupały to wyjątkowy moment w słowiańskim kalendarzu – święto radości, miłości i sił natury, które do dziś fascynuje i inspiruje kolejne pokolenia.