Książe Nocy – Księżyc dla dawnych Słowian

Wygląda na to, że ludzie żyjący dawniej zdawali sobie sprawę z ważnej roli księżyca w przyrodzie znacznie wcześniej niż zostało to uznane przez naukę dopiero w czasach współczesnych (dopiero w XX wieku potwierdzono oficjalnie zależność urodzaju od faz księżyca).

Z cyklem księżycowym bardzo związane są prace pszczół od danej fazy zależy jaki etap pracy wybierają pszczoły, dowiedziono też, że owoce rosną znacznie szybciej podczas pełni- o tym wszystkim wiedzieli dawni bartnicy i rolnicy, ponieważ bacznie i z cierpliwością obserwowali naturę.

W Polsce do XIX wieku na wsiach przetrwał zwyczaj rytuału witania wschodzącego Księżyca, klękano lub zdejmowano nakrycie głowy jeśli pojawił się wieczorem na nieboskłonie. Wierzono iż ukłon w stronę wschodzącego satelity i trzykrotne pomyślenie życzenia sprawi, że życzenie zostanie spełnione.

Dawni Słowianie młodemu Księżycowi składali ofiary, na Białorusi i Ukrainie niezwykle istotny był nów dla zielarek, wierzono bowiem, że zioła zbierać i spożywać należy właśnie w tej fazie ponieważ są one wówczas najskuteczniejsze.

Pełnia była natomiast istotna dla nowożeńców, dbano o to aby wesela odbywały się w trakcie pełni ponieważ przepowiadało to powodzenie i liczne potomstwo młodej parze.

Interesujące przesądy wiążą się z wiarą w niebezpieczeństwo światła księżycowego dla dzieci. Swoje pociechy Słowianie strzegli przed blaskiem księżyca ustawiając kołyski tak aby blask nie padał na dziecko, w celu odstraszenia księżyca stawiano również pod oknem wiaderko z wodą, aby satelita odbił się w wodzie, mówiono wówczas o “utopieniu” księżyca.

Z Księżycem nierozerwalnie wiązane były czarownice, wierzono iż mają one moc ściągania księżyca na ziemię, w niektórych wersjach miały tego dokonywać za pomocą swojej mocy i przyciągać go w innych sam miał schodzić na ziemię.

W różny sposób tłumaczono również nieobecność satelity na nieboskłonie, wierzono, że wtedy kiedy nie świeci nad ziemią świeci dla krainy umarłych, na Kresach Wschodnich wiązano ubywanie księżyca ze zjadaniem go przez wilki lub wilkołaki, bardzo podobne powiązania widzieli mieszkańcy Skandynawii wierząc, że Księżyc pożerany jest przez wielkiego wilka Fenrira.

Księżyc w polskiej kulturze odgrywał wyjątkową rolę przez długi czas, był inspiracją dla pieśniarzy, poetów i pisarzy, któż z nas nie zna legendy o Panu Twardowskim, który zawarł pakt z diabłem, i spadł z jego grzbietu odmawiając modlitwę wprost na Księżyc gdzie siedzi do dziś…

Źródło: L. Matela, Tajemnice Słowian
K. Moszyński, Kultura Ludowa Słowian